Աշխարհագրություն

Տուրիզմ, մարդկանց ժամանակավոր տեղաշարժ դեպի այլ երկիր, կամ տվյալ երկրի այլ վարչական տարածք՝ հանգստի, ժամանցի, առողջարանային, գործնական կամ ստեղծագործական նպատակներով՝ առանց վճարվող աշխատանք վարելու։

Տուրիզմի տեսակներ

•   Էկոտուրիզմ
•   Էքստրեմալ տուրիզմ
•   Առողջարանային տուրիզմ

Տուրիզմը Հայաստանում

Տուրիզմը Հայաստանի տնտեսության ճյուղերից մեկն է։ Հայաստան այցելող զբոսաշրջիկների թիվը 2013 թվականից հատել է 1 միլիոնի սահմանագիծը։ 2016 թվականի ընթացքում, չնայած ներքին ու արտաքին լուրջ խնդիրներին, Հայաստանում զբոսաշրջությունը ոչ միայն չի նվազել, այլև նախորդ տարվա համեմատ ավելացել է մոտ 6 %-ով՝ հասնելով 1,26 միլիոնի։   Զբոսաշրջիկները իրենց հանգիստն անցկացնում են մայրաքաղաք Երևանում, որտեղ կենտրոնացած են հյուրանոցների ու զբոսաշրջային ծառայություններ մատուցող կազմակերպությունների զգալի մասը, ինչպես նաև՝ Երևանից դուրս գտնվող լեռնային բնակավայրերում՝ Ջերմուկում, Ծաղկաձորում, Դիլիջանում և այլուր՝ պարբերաբար այցելություններ կատարելով նաև Հայաստանի պատմամշակութային վայրեր ու բնության հուշարձաններ։Զբոսաշրջիկներին ոչ միայն հետաքրքիր է Հայաստանի տարբեր տեսարժան վայրեր դասական ուղևորությւոններով, այլև արշավային տուրիզմի բոլոր տեսակները, այդ թվում՝ քայլարշավ, լեռնագնացություն, քարանձավախուզություն և այլն:

                                

1. Համեմատել ՀՀ-ի և ամբողջ աշխարհի սեռատարիքային բուրգերը՝  ընդգծելով ընդհանրություններն ու տարբերությունները, փորձելով բացատրել նաև  դրանց պատճառները:

2.Կազմել ՀՀ բնակչության ազգային կազմի փոփոխության դինամիկան ցույց տվող դիագրամ` նշելով նաև ազգային կազմի փոփոխության պատճառները:

3.Կազմել ՀՀ տարիքային կազմի փոփությունան դինամիկան ցույց տվող դիագրամ՝ նշելով նաև փոփոխությունների պատճառներ:

4.ՀՀ մարզերը դասավորել ըստ բնակչության խտության նվազման:

5.Համեմատել աշխարհի ու ՀՀ բնաչկության բնական աճի տեմպերը վեջին 200 տարում

6.Համեմատել աշխարհի և ՀՀ բնակչությունն տարիքային կազմերի փոփխությունները վերջին 200 տա  րում:

1. ՀՀ ռելիեֆի քարտեզ-նշել
   ա) հետևյալ լեռնաշղթաները. Վիրահայոց, Բազումի, Փամբակի, Գուգարաց, Արեգունու, Սևանի և Արևելյան Սևանի, Վայքի, Զանգեզուրի.
   բ) հետևյալ հրաբխային լեռնավահանները. Եղնախաղի, Ջավախքի, Արագած, Գեղամա, Վարդենիսի, Սյունիքի:
2. Նշել ՀՀ լանդշաֆտները- առանձնացնելով տվյալ լանդշաֆտին բնորոշ բուսական ու կենդականական աշխարհը, կլիմայական պայմանները, հողերը, տարածման բարձրությունները:

Դաս 17՝ Բուսականությունը։ Կենդանական աշխարհը։

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ գործոններով է պայմանավորված ՀՀ բ սականթյան եւ կենդանական աշխարհի բազմազանությունը:

Աշխարհագրական դիրքի և լեռնային բնույթի։

2. Թվարկե՛ք և քարտեզի վրա ցո՛ւյց տվեք ՀՀ բ սականթյան վերընթաց գոտիները:

Անապատային, կիսանապատային, տափաստանային, անտառային և մերձալպային ևվալպային։

3. Նշե՛ք յուրաքանչյուր գոտ բուսածածկույթի ևկենդանական աշխարհի կապը: Փորձե՛քառանձնացնել տափաստանային և անտառայինգոտիների համար առնվազն երեք օղակից բաղկացածսննդային շղթաներ:

Յուրաքանչյուր գոտի մեկը մյուսին կապված է, իր էնդեմիկբուսածածկույթի և կենդանական աշխարհի կապով։

4. Համեմատե՛ք գոտիներն ըստ տնտեսական նշանակթյան ռեսուրսների:

Անապատային և կիսանապատային գոտմ մեծ դեր ունենդեղատու եթերայուղատու բույսերը։ Տափաստանները ունենխոտհարքեր։ Անտառային գոտին ունի տնտեսական ևէկոլոգիական նշանակություն։ Մերձալպյան ունի մեծ դերանասնապահության համար։

5. Աշխարհագրության տետրում նշե՛ք ձերբնակավայրի մերձակայքում
տարածված բուսատեսակներն կենդանատեսակները:

Շուն, կատու, ծիտ, ագրավ, կաչուղակ, փայտփորիկ, թթենի, ծիրանենի, կակաջ, վարդ։

Աշխարհագրություն (Վրաստան)

1)աշխարհագրական դիրքը:

Վրաստանը գտնվում է Հվ-արվ Ասիայում, վրաստանի դիրքը լավն է որովհետև ելք ունի սև ծով և կարող է ապրանք տեղափոխել ու զբոսնել։ Նրա հարևան պետություննեը Հայաստան է Ռուսաստանը Ադերբեջանը թուրքիան։ Ադերբեջանից ստանում է գազ և նաֆտ, Հայաստանից ստանում է ավելորդ եկամուտ որովհետև ապրանքները անցնում են վրաստանի սահմանով և այդ ապրանքի համար վճարում ավելորդ գումար։

2)Ի՞նչ դեր ունի Վրաստանը հվ-արմ Ասիայում:

Վրաստանը՝ որպես տարածաշրջանում բավական ակտիվ դերակատարում ունեցող երկիր, փորձում էր մի կողմից ամրապնդել և զարգացնել իր հարաբերությունները տարածաշրջանային իր հարևանների հետ, մյուս կողմից, արդյունավետորեն մանևրելով, առաջ մղել իր շահերը տարածաշրջանում:

3)Որո՞նք են Վաստանի զարգացման նախադրյալները:

Վրաստանը ինդուստրալ-ագրարային երկիր է։ Այն ունի զարգացման միջին մակարդակ։ Տնտեսությունը բազմաճյուղ է։ Դրա գլխավոր նախադրյալը բնակլիմայական պայմանների և ռեսուրսների բազմազանությունն է։ Արդյունաբերական արտադրանքի արժեքն զգալիորեն գերազանցում է գյուղատնտեսականին։ Մեծ է երկրի տնտեսության կախվածությունը արտաքին առևտրից։ Վրաստանի համար տնտեսական զարգացման հզոր գործոն է Սև ծովը ։ Վրաստանում նաև զարգացած է ,թե տուրիզը և,թե առողջարանային տնտեսությունը` Սև ծովի ափին, Բորժոմ, Ծղալտուբո և այլ լեռնային տարածքներում:                                                                                                                                                                 Գյուղատնտեսությունը հազարամյակներ շարունակ եղել է Հայաստանի բնակչության հիﬓական զբաղմունքն ու ապրուստի ﬕջոցը: Գյուղատնտեսության ոլորտում զբաղվողները կազմում են բնակչության ընդհանուր թվի 45,6 տոկոսը, ինչը վկայում է, որ գյուղատնտեսությունը Հայաստանում նաև սոցիալական մեծ նշանակություն ունի։ Չնայած այն հանգամանքին, որ 2006‑2008 թվականներին գյուղատնտեսության ոլորտում գրանցվել էր աճ, սակայն ակնհայտ էր, որ կան կառուցվածքային խնդիրներ։ Այսպես, վերջին մի քանի տարիներին թե՛ բուսաբուծության և թե՛ անասնաբուծության բնագավառում նկատվում էին կայուն նվազման միտումներ։ Մասնավորապես, մշակվող ցանքատարածությունները 2005 թվականին կազմում էին 332 հազար հա, 2010 թվականին՝ 283 հազար հա, մինչդեռ 2011 թվականին կառավարությանն հաջողվեց արձանագրել մշակվող ցանքատարածությունների աճ՝ 440 հազար հա։

   Հայաստանը ագրոկենսաբազմազանության կարևոր կենտրոն է համարվում։ Հողագործությունը և այգեգործությունն այստեղ զարգացել են մի քանի հազարամյակ շարունակ։ Հայաստանը եղել է առաջին երկրներից մեկը, որտեղ զարգացել է գյուղատնտեսությունը։ Հայաստանի հարուստ ագրոկենսաբազմազանությունը ներկայացված է վայրի հատիկաբույսերով, ուտելի բույսերով և տարատեսակ բույսերի և կենդանիների մեծ քանակությամբ։

     Հայաստանում հանդիպող բազմազան հատիկաբույսերն (218 տարատեսակներից 22-ը կա այստեղ) օգտագործվել են սելեկցիայի միջոցով նոր տեսակներ ստանալու համար։ Այժմ Հայաստանում աճեցվում է մեծ քանակությամբ բազմազան բույսեր, այդ թվում՝ հացահատիկային բույսերի 6 տեսակ, 366 ուտելի բույսեր, 62 տեսակ միրգ և 65 տեսակ բանջարեղեն։ Ընդհանուր առմամբ 521 տեսակ բույսերից Հայաստանում հանդիպում է 16%-ը։

Աշխարհագրություն

1. Թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ տարածքի հեռավորությունը (ուղիղ գծով) Սև ծովից, Միջերկրական ծովից, Կասպից ծովից և Պարսից ծոցից:
   
2. https://maphub.net/nanorhovhannisian/map-4

1. 
   
2. 
   
3. 
   
4. 
   
5. 
   
6. 
   
7. Ուրվագծային կամ թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ հարևան երկրներն ու նրանց հետ ունեցած ՀՀ սահմանների երկարությունը:

1.ՀՀ գետեր
Ուրվագծային կամ թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ հարևան երկրներն ու նրանց հետ ունեցած ՀՀ սահմանների երկարությունը:

1. Թվային քարտեզի վրա նշել ՀՀ տարածքի հեռավորությունը (ուղիղ գծով) Սև ծովից, Միջերկրական ծովից, Կասպից ծովից և Պարսից ծոցից:

1. Բնութագրեք ՀՀ աշխարհագրական դիրքը դիտարկելով այն տնտեսական, քաղաքական և կլիմայական տեսանկյուններից:

Դիտարկելով ՀՀ աշխարհագրական դիրքը տնտեսական տեսակետից: Այն ոչ նպաստավոր է,քնաի որ մենք ունենք երկաթուղիներ, ավտոխճուղիներ,նավահանգիստներ,նավթամուղներ, գազամուղներ, էլեկտրահաղորդման գծեր,հզոր արտադրական կենտրոններ: Սական ՀՀ  չի օգտագործում դրանց մեծ մասը:

Քաղաքական տեսանկյունից մեր աշխարհագրական դիրքը անբարենպաստ է, քանի որ չունենք բարի դրացիական հարաբերությունների հարևան երկու պետությունների հետ, չունենք ելք դեպի ծով և ընդհանուր սահման խոշոր պետությունների հետ:

Կլիմայական տեսանկյունից մեր աշխարհագրական դիրքը բարենպաստ է, քանի որ մենք լեռնային երկիր ենք կլիման մեր երկրում բաշխվում է հավասար ըստ եղանակների: 

1. Նշեք 5 երկիր, որոնց աշխարհագրական դիրքը նման է ՀՀ աշխարհագրական դիրքին:

Շվեցարիա, Չեխիա, Ավստրիա, Բելառուս, Մոլդովա։

1. 
   
2. 
   
3. ՀՀ օգտակար հանածոների քարտեզ-նշել հետևյալ օգտակար հանածոների հանքավայրերը. ոսկի, պղինձ, մոլիբդեն, երկաթ, տուֆ, հանքային ջրեր:

Քարտեզ

1. ՀՀ գետային ցանցի քարտեզ-նշել հետևյալ գետերի անունը, երկարությունը, ակունքն ու գետաբերանը-Ախուրյան, Քասախ, Հրազդան, Արփա, Որորտան, Ողջի, Փամբակ, Ձորագետ, Դեբեդ, Աղստև:

1. ՀՀ ռելիեֆի քարտեզ-նշել
   ա) հետևյալ լեռնաշղթաները. Վիրահայոց, Բազումի, Փամբակի, Գուգարաց, Արեգունու, Սևանի և Արևելյան Սևանի, Վայքի, Զանգեզուրի.
   բ) հետևյալ հրաբխային լեռնավահանները. Եղնախաղի, Ջավախքի, Արագած, Գեղամա, Վարդենիսի, Սյունիքի:

Նշել ՀՀ լանդշաֆտները- առանձնացնելով տվյալ լանդշաֆտին բնորոշ բուսական ու կենդականական աշխարհը, կլիմայական պայմանները, հողերը, տարածման բարձրությունները:

1. Համեմատել ՀՀ-ի և նշված երկրների որևէ մեկի   սեռատարիքային բուրգերը՝ ընդգծելով ընդհանրություններն ու տարբերությունները, փորձելով բացատրել նաև  դրանց պատճառները:

1. Համեմատել ՀՀ-ի և ամբողջ աշխարհի սեռատարիքային բուրգերը՝  ընդգծելով ընդհանրություններն ու տարբերությունները, փորձելով բացատրել նաև  դրանց պատճառները:

2.Կազմել ՀՀ բնակչության ազգային կազմի փոփոխության դինամիկան ցույց տվող դիագրամ` նշելով նաև ազգային կազմի փոփոխության պատճառները:

3.Կազմել ՀՀ տարիքային կազմի փոփությունան դինամիկան ցույց տվող դիագրամ՝ նշելով նաև փոփոխությունների պատճառներ:

4.ՀՀ մարզերը դասավորել ըստ բնակչության խտության նվազման:

5.Համեմատել աշխարհի ու ՀՀ բնաչկության բնական աճի տեմպերը վեջին 200 տարում

6.Համեմատել աշխարհի և ՀՀ բնակչությունն տարիքային կազմերի փոփխությունները վերջին 200 տա  րում:

Չինաստան

• Քարտեզի վրա նշել Չինաստանի հարևան պետությունները և ափերը ողողող ջրային ավազանները:

• Բնութագրեք Չինաստանի աշխարհագրական դիրքը:

Չինաաստանում աշխարագրական դիրքը զանազան է:Սարահարթեր;բարձրավանդակներ,հարթավայրեր:Հարուստ է բնական հանածոների մեծ        պաշարներով:Երկաթ,նավթ,ալյումին,մանգան,սնդիկ,պղինձ,ցինկ,կապար,ուրան:

3.   Ի՞նչ դեր ունի Չինաստանը հվ-արմ Ասիայում և ամբողջ աշխարհում

Չինաստանը ամբողջ աշխարհին տրամադրում է բոլոր տեսակի տեխնիկաների,կենցաղային իրերի,հագուստի մեծ պաշարներով:

4.Որո՞նք են Չինաստանի զարգացման նախադրյալները:

5.Որո՞նք են Չինաստանի տնտեսության առաջատար ճյուղերը:

Արձյունաբերություն45,3   ;գյուղատտնտեսություն10,1;ծառայություն44,6

1. Ի՞նչ գործոններով է պայմանավորված ՀՀ բ սական թյան եւ կենդանական աշխարհի բազմազանությունը:

Աշխարհագրական դիրքի և լեռնային բնույթի։
2. Թվարկե՛ք և քարտեզի վրա ցո՛ւյց տվեք ՀՀ բ սական թյան վերընթաց գոտիները:

Անապատային, կիսանապատային, տափաստանային, անտառային և մերձալպային ևվալպային։
3. Նշե՛ք յուրաքանչյուր գոտ բուսածածկույթի և կենդանական աշխարհի կապը: Փորձե՛ք առանձնացնել տափաստանային և անտառային գոտիների համար առնվազն երեք օղակից բաղկացած սննդային շղթաներ:

Յուրաքանչյուր գոտի մեկը մյուսին կապված է, իր էնդեմիկ բուսածածկույթի և կենդանական աշխարհի կապով։
4. Համեմատե՛ք գոտիներն ըստ տնտեսական նշանակ թյան ռեսուրսների:

Անապատային և կիսանապատային գոտմ մեծ դեր ունեն դեղատու եթերայուղատու բույսերը։ Տափաստանները ունեն խոտհարքեր։ Անտառային գոտին ունի տնտեսական և էկոլոգիական նշանակություն։ Մերձալպյան ունի մեծ դեր անասնապահության համար։

5. Աշխարհագրության տետրում նշե՛ք ձեր բնակավայրի մերձակայքում
տարածված բուսատեսակներն կենդանատեսակները: